Nietrzymanie moczu to przypadkowy, epizodyczny, niekontrolowany wyciek moczu. Problem z popuszczaniem moczu dotyczy milionów kobiet na całym świecie. Szacuje się, że schorzeniem tym może być dotknięte około 50% dojrzałej populacji kobiet, lecz tylko 25 do 60% szuka pomocy. Należy pamiętać, że inkontynencja nie jest integralną częścią starzenia się organizmu, sytuacją którą trzeba akceptować i z nią żyć.
Rodzaje nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – występuje, kiedy mięśnie dna miednicy nie są wystarczająco wydolne, aby utrzymać zamkniętą cewkę moczową w sytuacji, gdy wzrasta ciśnienie w jamie brzusznej prowadząc do popuszczenia moczu, np. podczas kichania, śmiania się, biegania.
Naglące nietrzymanie moczu – polega na odczuwania nagłego silnego parcia skutkującego pilną potrzebą skorzystania z toalety. Czasami do ucieczki moczu dochodzi w drodze do toalety. Ta postać nietrzymania moczu może także objawiać się częstym oddawaniem moczu w ciągu dnia a także wielokrotnym wybudzaniem w czasie snu w celu oddania moczu.
Mieszana postać nietrzymania moczu – charakteryzuje się występowaniem objawów zarówno wysiłkowego jak i naglącego nietrzymania moczu.
Nietrzymanie moczu z przepełnienia – występuje w przypadku przepełnienia pęcherza moczowego i wycieku moczu często powiązanego z niepełnym opróżnianiem pęcherza.
Jeżeli opisane symptomy występują należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu i badaniu może zaproponować dodatkowe testy diagnostyczne:
- test kaszlowy: w czasie kaszlu przy pełnym pęcherzu moczowym sprawdzany jest wyciek moczu z cewki moczowej
- badanie ogólne i bakteriologiczne moczu w celu wykluczenia infekcji
- ocena zalegania moczu po mikcji – badaniem usg ocenia się, czy po oddaniu moczu jakać objętość nie pozostaje w pęcherzu moczowym
- dzienniczek mikcji: przez wybrane 3 dni należy notować płyny spożywane, liczbę mikcji, epizody wycieku moczu, sytuacje, w których doszło do wycieku oraz parcia naglące
- badanie urodynamiczne – po wprowadzeniu do pęcherza moczowego i pochwy (lub odbytnicy) małych cewników oceniana jest między innymi: pojemność pęcherza moczowego, jego kurczliwość, szybkość przepływu moczu i ewentualne zaleganie moczu po mikcji.
Leczenie
Leczenie nietrzymania moczu zwykle zaczyna się od postępowania zachowawczego polegającego w pierwszym etapie na modyfikacji stylu życia:
- redukcja masy ciała – dotyczy pacjentek z nadwagą. Ubytek wagi wpływa korzystnie na trzymanie moczu i przyczynia się do poprawy ogólnego stanu zdrowia;
- modyfikacja przyjmowania płynów – przyjmowanie zbyt dużej ilości płynów może powodować konieczność częstszego oddawania moczu, zbyt małej, z kolei, będzie skutkować zagęszczaniem moczu i możliwością drażnienia pęcherza moczowego. Rekomenduje się przyjmowanie regularne małych ilości płynów z ograniczeniem alkoholu, kawy i napojów słodzonych. W przypadku częstego wybudzania w nocy przez parcia na pęcherz należy rozważyć zaprzestanie picia na 3 godziny przed snem;
- unikanie zaparć – korzystnie jest przeciwdziałać zaparciom, gdyż pogarszają one trzymanie moczu;
- regularne opróżnianie pęcherza moczowego – może przeciwdziałać występowaniu parć naglących i wysiłkowemu wyciekowi moczu.
Ćwiczenia mięśni dna miednicy – wzmacniają siłę i wydolność mięśni dna miednicy wzmacniając podparcie cewki moczowej i jej efektywność w trzymaniu moczu podczas wysiłku. Określone ćwiczenia mogą także poprawiać utrzymanie moczu w pęcherzu podczas parć naglących. Ćwiczenia powinny być wykonywane pod kierunkiem fizjoterapeutki uroginekologicznej.
Trening pęcherza moczowego – pomaga zredukować częstość korzystanie z toalety poprzez odpowiednie, stopniowe wyćwiczenie pęcherza moczowego do utrzymywania moczu w coraz dłuższych interwałach czasowych.
Estrogeny stosowane dopochwowo pomagają poprawić kondycję śluzówki pochwy u kobiet po menopauzie, u których oprócz inkontynencji występuje suchość pochwy.
Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu
Pessary dopochwowe – są to silikonowe krążki lub kostki, które wprowadza się do pochwy w celu uzyskania podparcia cewki moczowej i poprawy trzymania moczu. Szczególnie przydatne u pacjentek, które chcą odroczyć lub uniknąć zabiegu chirurgicznego. Prawidłowo dobrane nie powodują dyskomfortu i mogą być stosowane wiele lat.
Leczenie chirurgiczne – jest najbardziej efektywne w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu. Istnieje szereg technik stosowanych w tego rodzaju terapii. Każda z nich powinna być indywidualnie dobrana dla pacjentki przez lekarza z uwzględnieniem korzyści i ryzyka wynikających z jej zastosowania.
Leczenie parć naglących (pęchcerza nadaktywnego)
Terapia farmakologiczna – polega na przyjmowaniu leków (antycholinergicznych lub Beta adrenergicznych) działających na odpowiednie receptory w pęcherzu moczowym, obniżając w ten sposób jego nadmierną kurczliwość. Leczenie farmakolgiczne musi być dobrane przez lekarza, gdyż istnieje szereg przeciwskazań do stosowania tej terapii (np. zaburzenia rytmu serca, miastenia, jaskra z wąskim kątem przesączania). Najczęstszymi objawami ubocznymi są suchość w ustach i zaparcia.
W niektórych przypadkach pomocna jest akupunktura.
Botox – u pacjentek nieodczuwających poprawy po leczeniu farmakologicznym można zastosować koleją linię terapii, jaką jest obstrzykiwanie pęcherza moczowego toksyną botulinową. Leczenie to jest skuteczne, eliminuje przyjmowanie leków doustnych, lecz trzeba je powtarzać w odstępach około 6 – 12 miesięcy.
Neuromodulacja nerwów krzyżowych – polega na wprowadzeniu specjalnej elektrody w odpowiedni otwór w kości krzyżowej i generatora impulsów pod skórę pośladka. Neuromodulacja powoduje przywrócenie prawidłowej transmisji sygnałów nerwowych pomiędzy pęcherzem moczowym o ośrodkami sterującymi procesem mikcji w ośrodkowym układzie nerwowym. Przywraca prawidłową pracę pęcherza moczowego zarówno w przypadku jego nadaktywności oraz niedoaktywności objawiającej się zaburzeniami jego opróżniania.
